
Hacda Mina da Şeytan Taşlama
Hacda şeytan taşlamak farz mıdır?
Hanefi mezhebine göre haccın farzları bir şart ve iki rükundan
ibarettir. Bunlardan ihrama girmek haccın şartı, “Arafatta vakfe yapmak”
ve “ Kabe’yi tavaf etmek” ise haccın rükünleridir. Yani şeytan taşlamak
haccın farzlarından değil vaciplerindendir. Vacip oluşu Peygamberimiz
(s.a.v.) in fiili sünneti ve icma (Hz. Peygamber (s.a.v.)’in vefatından
sonra herhangi bir devirde alimlerin, dinî bir meselenin hükmü hakkında
ittifak etmeleri) ile sabittir. Bu nedenle şeytana hiç taş atmayan ya da
atılması gereken taşların yarısından fazlasını atmayan kişilerin ceza
olarak keçi veya koyun kesmesi gerekir.
, haccın farzlarından olan Arafat da vakfeden sonra, kurban bayramın
birinci günü şeytan taşlama başlar ve ikinci, üçüncü günleri devam eder.
Arafattan dönüş yorgunluğu, uykusuzluk, izdiham ve sıcaktan dolayı
şeytan taşlama çok sabır gerektiren bir iştir.
Hacda şeytan taşlama nerede yapılır ?
Hacı adayları tarafından hacda şeytan taşlama nerede yapılır diye merak
edilir. Şeytan taşlamanın yapıldığı bölgenin adı Mina’dır. Mina’da üç
adet şeytan taşlama yeri vardır. Mina’dan Mekke’ye doğru geliş yönünde
sırasıyla; Cemre-i Sağir ( küçük şeytan), Cemre-i Vusta (orta şeytan),
Cemre-i Kübra (büyük şeytan) olarak isimlendirilirler. Bunların hepsine
birden şeytanlar anlamında Cemarat denir. Buradaki otobüs duraklarının
olduğu yerde cemarat olarak bilinir. Yani Hacda şeytan taşlama Cemarat
denilen yerde yapılır.
Hacda şeytan taşlama ne zaman yapılır?
Hacda şeytan taşlama, bayramın birinci günü tan yerinin ağarmasından
itibaren başlar ertesi gün aynı vakte kadar devam eder. Ancak yapılan
uygulamada hacılar arefe günü Arafattan inerken akşam ve yatsı namazını
birleştirip yatsının vaktinde Müzdelifede kıldıktan sonra ilerleyen
saatlerde Mina’ya doğru hareket ederler. Gece saat on ikiyi geçip yeni
gün başlayınca Cemerata vardıklarında büyük şeytana yedi taş atarlar.
Bayramın 2. ve 3. günlerinde ise şeytan taşlama vakti öğleden sonra
başlayıp ertesi gün tan yerinin ağarmasına kadardır. Bu günlerde öğleden
önce taşlanması caiz değildir. Bayramın 2. ve 3. günü sırasıyla küçük,
orta ve büyük şeytana 7’şer taş atılır. Minada gecelemeyenler bayramın
4. günü şeytan taşlama yapmazlar. Böylece Hacda şeytan taşlama görevi
bitirilir.
Hacda şeytan taşlamada kaç taş atılır?
Hacda şeytan taşlama yapılırken kaç taş atılmalı diyenler çok fazla.Yani
cevabı merek edilen sorulardan biridir. Minada gecelemeyenler bayramın
1. günü yedi 2. ve 3.günü 21 olmak üzere toplam 49 taş atarlar. Minada
geceleyenler ise 4. günü 21 taş daha atarlar. Toplamda yetmiş taş atmış
olurlar.
Hacda şeytan taşlama nasıl yapılır?
Taşları havuza üç beş metre mesafeden, tek tek ve fırlatarak atmak
gerekir. Yedi taşı bir defada atmak caiz değildir. Taşların şeytanın en
fazla bir buçuk metre uzağına düşmesi gerekir. Aksi takdirde daha uzağa
düşen taşlar atılmış sayılmaz. Yedi taşı peş peşe atmak gerekir. Gücü
yeten kişi bizzat kendisi taşlama yapmalıdır. Gücü yetmeyen kişi vekil
tayin edebilir.
Hacda şeytan taşlama; haksızlıkları, zülmü ve zorbalığı protosta etmek
anlamına gelir. Şeytanı taşlayan hacı, bu hareketiyle şeytanın yoluna
uyanlara, şeytana, kötülüklere karşı çıkmış olur. Kendisinin de bundan
böyle asla şeytana uymayacağına dair kendine bir nevi söz vermiş olur.
Şeytannın insanı saptırma planları, eylemleri her zaman geçerli ve söz
konusudur onun için şeytan taşlamak bir çeşit karşı durma, bir çeşit
eylemdir.
ŞEYTAN TAŞLAMA NEDİR? NASIL YAPILIR?
İslam’ın beş farzından biri olan
çok önemli ibadetlerdendir. Birçok yönü ile diğer ibadetlerden farklı
uygulamalara sahiptir. Mahşeri bir prova olan hac ibadeti, kitlesel
eğitimin zirvesindedir. Hac ibadeti içerisinde özel bölümler
bulunmaktadır. Bu özel bölümlerden birisi de şeytan taşlamadır. Bu
yazımızda “ Şeytan taşlama nedir? Nasıl yapılır? Sorularına en basit bir
anlatımla cevap vereceğiz.
ŞEYTAN TAŞLAMA NEDİR ?
Şeytan taşlama, öncelikle iç dünyadaki şeytanı taşlamaktır. Şeytan;
Hazreti İbrahim, Hazreti İsmail ve Hacer validemize vesvese vermeye
çalışarak, onları Allah’ın emrinden geri çevirmeye çalışmıştır. Onlar
ise şeytanın tuzağına düşmemişler ve ona uymamışlardır. Hac ibadetinde
vacip bir rükün olan şeytan taşlama, Hazreti İbrahim, Hazreti İsmail ve
Hacer validemizin şeytanı kovmalarının hatırası olarak canlandırılır.
Şeytan taşlamadan asıl maksat içimizdeki şeytanı taşlamaktır. Esas olan
bize vesvese veren şeytana bir meydan okumadır. Onunla mücadele etmeye
bir kasttır.
ŞEYTAN TAŞLAMA NASIL YAPILIR?
Peygamber Efendimiz (SAV) “Hac Arafat’tır “ demiştir. Hac ibadeti için
Mekke’ye gelen hacılar, bu görevi yerine getirmek için, öncelikle
Arafat’a akın ederler. Arafat vakfesinden sonra Müzdelife’ye yolculuk
başlar. Müzdelife’de vakfe yapıldıktan sonra, Camarat’ta ezeli
düşmanımız olan şeytanı taşlamak için taş toplanır. Taşlar toplandıktan
sonra çok daha uzun bir yolculuk başlar. Bu yolculuk yürüyüş yaparak
gerçekleştirilir. Mina’dan geçerek Camarat’a varılır. İlk gün sadece
büyük şeytan taşlanır. Büyük şeytana yedi taş atılır. Büyük Cemre
(Cemre-i Akabe) olarak adlandırılır. Büyük Cemre Mekke yönündeki ilk
Cemre’dir. Şeytan taşlandığı zaman “Bismillah, Allâhu Ekber, rağmen
lişşeytâni ve hizbihi,” duası okunur.
Taşlama yapılırken usulüne uygun hareket edilmesi gerekmektedir. Taşlama
yaparken şeytanın hilelerine dikkat edilmesi gerekir. Taşlama esnasında
galeyana gelerek bağırtı ve çağırtı ile taşlamadan uzak durulmalıdır.
Taşlama sırasında elimizi omuz hizasına kadar kaldırıp taşlama
yapılmalıdır. Başkalarına rahatsızlık vermeden yapılan taşlama en uygun
taşlamadır. Taşlama bittikten sonra, ileride insanların yol güzergâhını
kapatmayacak bir kenarda Kâbe’ye dönerek dua edilir. Duamızda Allah’tan
yardım istenir. Şeytanın şerlerinden ve tuzaklarından Allah’a sığınılır.
Bayramın ikinci, üçüncü günlerinde ise; öncelikle küçük şeytana (
Cemre-i Suğra ) yedi taş atılır. Daha sonra yine tenha bir yerde dua
edilir. Daha sonra orta şeytana (Cemre-i Vusta ) yedi taş atılır ve yine
tenha bir yerde dua edilir. En son büyük şeytana ( Cemre-i Akabe ) yedi
taş atılır ve tenha bir yerde dua edilir. Böylelikle şeytan taşlama
görevi tamamlanmış olur. Her taşlamada “Bismillah, Allâhu Ekber, rağmen
lişşeytâni ve hizbihi,” duasının okunması efdaldir.
ŞEYTAN TAŞLAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Şeytan taşlama esnasında dünyevi meseleler konuşulmaz.
Şeytan taşlama süresince şeytandan Allah’a sığınmak en uygun davranıştır.
Şeytan taşlama yapılırken şeytanın galeyanına gelmemek için gayret gösterilmelidir.
Şeytan taşlamada sadece taş atılır, terlik ve benzeri eşyalar atılmaz.
Şeytan taşlama esnasında “Bismillah, Allâhu Ekber, rağmen lişşeytâni ve hizbihi,” duasını okumaya gayret edin.
Şeytan taşlama işini sırasına riayet ederek yapın.
Şeytan taşlama sırasında izdihama sebep olmamak için, yol güzergâhlarını kapatmayın.
Şeytan taşlama görevini yerine getirirken kafilenizden ayrılmayın.
Artan taşlarınız olursa uygun bir yere bırakınız.
Taşlamadan sonra kafile başkanınızla birlikte otelinize gidin.
Hacta şeytan taşlamanın hikmeti nedir?
Bilindiği gibi hac, mevsiminde Mina’da, Kurban Bayramının birinci,
ikinci ve üçüncü günleri Akabe Cemresi, Küçük Cemre ve Orta Cemre olmak
üzere üç şekilde şeytan taşlanır. Bu ibadet vaciptir. Burada yapılan
hareketler, haccın şeairindendir. Güzel bir hatırayı yad etmektir. Bütün
insanlığın ortak düşmanı olan şeytanı taşa tutarak lanetlemektir.
Burada temsili olarak tespit edilmiş olan üç yerde taşlama yapılır. Bu
ibadet şekli bize İbrahim Aleyhisselamdan intikal etmiştir.
Bu hususta iki rivayet var. Birisi şöyle:
Hz. İbrahim, bir imtihan olarak Allah’ın emri ile oğlu Hz. İsmail’i
kurban etmeye götürürken şeytan önlerine çıkar. Hz. İbrahim’in babalık
şefkatini istismar etmeye kalkarak, bu işten vaz geçirmeye çalışır.
Fakat ters yüz edilir. Bundan sonra Hz. İsmail’e musallat olur. Cenab-ı
Hakkın emrini babasının yanlış anladığını, annesini gözü yaşlı olarak
geride bıraktığını fısıldayarak, emre boyun eğmemesini telkin eder.
Şeytanın desiselerine hiç aldırış etmeyen Hz. İsmail, onu yanından
kovmakla kalmaz, arkasından da yedi tane taş atar.
İşte hacıların cemrelerde taş atmaları bu hadisenin hatırlanması ve yeniden yaşanmasıdır.
Bu hususta İbni Abbas’ın rivayeti de şöyledir:
“Hz. İbrahim hac ibadetini yapmaya geldiği zaman, Akabe Cemresi
yanında şeytan ona göründü. Bunun üzerine onu yedi adet taşla taşladı,
şeytan yere battı. Sonra Orta Cemre yanında şeytan ona tekrar göründü.
Yedi taş da orada attı. Böylece şeytan tekrar yere battı. Bir müddet
sonra Küçük Cemrenin yanında yine karşısına dikildi. Burada da yedi taş
daha atınca artık şeytan iyice yere yığılıp kaldı.”
Bundan sonra İbni Abbas, şöyle diyor:
“Siz ancak şeytanı taşlıyor ve ancak atanız İbrahim Aleyhisselamın yolunu izliyorsunuz.” (Müsned, 1/297)
Bu ibadet şekli, Hz. Âdem’den beri her insanın ortak düşmanı olan
şeytanın arzusuna icabet etmemek, onun vesveselerine aldırmamak, iman
çemberi içinde, şeytanı bir kere daha kahretmek, yerin dibine
geçirmektir. Bu taşlama, kötü niyetlere, şer kuvvetlere karşı bir
zindelik gösterisi, her çeşit kötülükleri yenme azminin sembolleşmesi,
Rabbimizle yapılan manevi anlaşmanın icrasıdır.
Peygamber Efendimiz (a.s.m.) şöyle buyururlar:
“Beytullahın çevresinde dönmek, Safa ile Merve arasında gidip
gelmek, şeytanı taşlamak, hepsi Allah’ın şeairini (İslamın alamet ve
işaretlerini) ayakta tutmak içindir.” (Feyzu’l-kadir, 2/573)
Hac mevsiminde mü’minler bu çeşit ibadetleri yapmakla Rablerine olan
kulluklarını dile getiriyor, Ona kul ve muhatap olmanın zevk ve hazzını
yaşıyorlar.
Neden büyük, orta, küçük şeytan taşlama yerleri vardır?
Günümüzde yapılan şeytan taşlama yerleri, sayısı ve sembolik olması gibi
durumlar, Peygamber Efendimiz (asm)’in uygulamalarına dayanır ve aynen
devam etmektedir. Hiçbir değişiklik yoktur.
Hacda şeytan taşlama sırasında atılan taşlara ve bu taşların atıldığı yerlere Cemre denir.
Sözlükte “kor parçası; çakıl taşı” gibi manalara gelen cemre, bir fıkıh
terimi olarak hacıların Kurban Bayramı günlerinde Mina’da attıkları
küçük taşların her birini ve bu taşların atıldığı üç ayrı yeri ifade
eder. Çoğulu cimâr ve cemerâttır. Bu yerlere taş atılması işine de
remy-i cimâr denir.
Cemrelerden Mina-Mekke yönündeki ilkine küçük veya birinci cemre
(el-cemretü’s-suğrâ, el-cemretü’l-ûlâ), ikincisine orta cemre
(el-cemretü’l-vüstâ), üçüncüsüne de büyük cemre veya Akabe cemresi
(el-cemretü’l-kübrâ, cemretü’l-Akabe) adı verilir.
Birinci cemre ile orta cemre arasında 156,40 m., orta cemre ile Akabe cemresi arasında 116,77 m. mesafe bulunmaktadır.
“Şeytan taşlama” diye de adlandırılan bu atışlar, Hz. İbrahim’i Allah’ın
emrini yerine getirmekten alıkoymak isteyen şeytanın yine onun
tarafından Mina’da taşlanmasının hatırasını yaşatmakta ve insanları
daima günaha sokmaya çalışan şeytana karşı bir tür tepki ve direnmeyi
temsil etmektedir.
Bir hadiste rivayet edildiğine göre, Hz. İbrahim (as) Kabe’nin inşasını
tamamladıktan sonra Cebrail’in yol göstermesiyle ilk haccını yaptığı ve
oğlu İsmail’i kurban etmeye götürdüğü esnada, Mina’nın söz konusu üç
yerinde önüne çıkan şeytanı taşlamıştır. (Müsned, I, 297, 306-307;
Hâkim, I, 466; Beyhaki, V, 153-154)
Bu rivayetlerden biri şöyledir:
İbn Abbas’ın bildirdiğine göre, Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurdu:
“İbrahim (as) hac menasiki için geldiğinde, Akabe cemresi yanında
şeytan O’na gözüktü, İbrahim (as) ona yedi taş atarak yere geçirdi.
İkinci cemre yanında tekrar Hz. İbrahim’e gözüktü. Aynı şekilde ona yedi
taş atarak yere geçirdi. Üçüncü cemre yanında yine gözükünce, aynı
şekilde yedi taş attı, nihayet şeytan yerin dibine geçti.”
İbn Abbas bu bilgiyi aktardıktan sonra: “Şeytanı taşlıyorsunuz ve
babanız (İbrahim)’in sünnetine tabi oluyorsunuz.” dedi. (Müsned, I, 297)
Hz. Peygamber (asm) de Veda haccı sırasında bu cemrelere taş atmış ve
özellikle bu esnada hac ibadetinin yapılış şeklinin kendisinden
öğrenilmesini istemiştir. (Müslim, Hac, 310-312)
Bundan dolayı kurban bayramının birinci günü Akabe cemresine, diğer üç
gün de her üç cemreye taş atılması fakihlerin ittifakı ile vacip olup
terkinden dolayı ceza kurbanı (dem) gerekir.
Hacılar Akabe cemresini taşladıktan sonra kurbanlarını kesebilir, traş olup Kâbe’yi tavafa ve sa‘y etmeye gidebilirler.
Bayramın birinci ve ikinci günlerinde geceyi Mina’da geçirmek
Hanefîler’e göre sünnet, diğer üç mezhebe göre ise vaciptir. Yine
bayramının ikinci, üçüncü ve Mina’da kalınması halinde dördüncü günleri
sırayla birinci, orta ve Akabe cemrelerine yedişer taş atılır.
Özetle, sahih hadislerde bu uygulamanın Hz. İbrahim’in sünnetine
dayandığı açıkça belirtilmekte, sembolik olarak şeytanın taşlandığı
bilinmekte ve Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (asm)’in uygulamasına
göre aynen devam etmektedir.