Benjamin Franklin Kimdir?
Benjamin Franklin (17 Ocak 1706, Boston – 17 Nisan 1790[1]
Philadelphia), Amerikalı yayımcı, yazar, mucit, felsefeci, bilim insanı,
siyasetçi ve diplomattır.
Yaşamı
On yedi çocuklu bir sabun ve mum imalatçısının onuncu oğlu olarak
dünyaya geldi. On yaşında okulu bıraktı. 12 yaşındayken basımevi yöneten
ve liberal bir gazete yayınlayan ağabeyi James’in yanına çırak olarak
girdi. Basımcılık mesleğini öğrendi ve edebiyat çalışmalarına başladı.
1730’da Philadelphia’da bir basımevi ve gazete kurdu. Poor Richard’s
Almanac’ı (Fakir Richard’ın Almanak’ı) yayınlamaya başladı. 1732-1757
yılları arasında yönetmenliğini yaptığı Almanac’da Richard Sounders
imzasıyla yazılar yazdı. Siyaset, felsefe, bilim, iş ilişkileri gibi
konuların tartışıldığı Junto adlı bir kulüp; kütüphane, hastane ve
yangına karşı sigorta şirketi kurdu. Basımevlerini çoğalttı.
Franklin, 1736’da Philadelphia meclis sekreteri oldu ve siyasete atıldı.
1750’de Pensilvanya meclisine seçildi, arazi vergisine karşı olan büyük
ailelerle mücadele etti. İngiliz Amerika’sı postalarının genel
müdürlüğüne getirildi. Posta servisinde çeşitli düzenlemeler yaptı.
Özellikle elektrik olaylarıyla ilgili araştırmalar yapan Franklin,
elektrik yüklerindeki artı ve eksi uçlarını keşfetti ve elektrik yükünün
korunumu ilkesini ortaya attı. Fırtınalı bir havada uçurtma uçurarak
gerçekleştirdiği deneyi sonunda şimşeğin elektriksel bir olay olduğunu
keşfetti. Elektrikten etkilenmeleri sebebiyle kendisinin kurtulmasına
rağmen iki yardımcısının öldüğü bu deneyden yola çıkarak paratoner’i
keşfetti, güneş ışığından daha fazla yararlanmak için saat uygulamasını
başlattı.
1757’de Kuzey Amerika Sömürgeler isyanının başlangıcında sömürgelerde
yaşayanlar Franklin’i, şikayetlerini Londra’ya iletmekle; 1765’te de
damga resmi kanununa karşı itirazları William Grenville’e bildirmekle
görevlendirdi. 1772’de Massachusetts Valisi Hutchinson’un sömürge
halkına karşı hakaretlerle dolu mektuplarını ele geçirerek yayınladı.
Sömürge halkı karşısındaki itibarı arttı. Amerikan Kongresi’ne
milletvekili seçildi. 1776’da Thomas Jefferson ve John Adams ile
birlikte bağımsızlık bildirgesini hazırladı. Eylül 1776’da kongre,
ekonomik ve askeri yardım istemek üzere aralarında Franklin’in de
bulunduğu üç kişilik bir komisyonu Fransa’ya gönderdi. Franklin, Fransız
dışişleri bakanı Charles Gravier ile görüşmelerinde çok başarılı oldu.
1775-1783 Amerikan Bağımsızlık Savaşı sonunda İngiltere ile barış
görüşmelerini sürdürmek üzere seçilen diplomatlardan birisi olarak
İngiltere’ye gitti. İngiltere ile barış antlaşmasının imzalanmasından
sonra 1785’te Amerika’ya döndü. 1787’de Philadelphia Anayasa
Kurultayının çalışmalarına katıldı. Bir müddet sonra da öldü. Onun
renkli yaşamı, bilimsel ve politik başarıları Amerika’nın en etkili
Kurucu Babaları olarak, Franklin para ve onur gördü; savaş gemileri;
birçok şehir, ilçe, eğitim kurumları, namesakes bir isim ve şirketler ve
ölümünden sonra en fazla iki yüzyıl, sayısız kültürel referanslara onun
adı verildi.
Biyografi
Ataları
Franklin’in babası bir iş adamı olan Josiah Franklin idi. Annesi Abiah Folger ise Püriten bir ailenin çocuğuydu.
Püritenlik İngiltere Protestan hareketinin ilk adımı Roma’daki Katolik, din elemanlarını temizlemek oldu.
Benjamin Franklin’in annesi Abıah Folger, Kral Charles zamanında dini
özgürlük eziyeti başladığında en iyisinin kaçmak olduğu, bir zamanda ve
bir püriten ailenin çocuğu olarak doğdu.
Buluşları ve bilimsel araştırmaları
Franklin’in birçok buluşları oldu. Bunlar; yıldırımsavar (paratoner), Cam Armonica, Franklin sobası, bifokal gözlüktü.
Cam Armonica
Posta müdürü yardımcısı olarak, Franklin Kuzey Atlantik Okyanusu’na ilgi
duydu. Franklin 1768 yılında posta işleri için ortalama bir tüccar
gemisi aldı ve uzun İngiltere’den New York’a ulaşmak için paketlerin
birkaç hafta zamanı vardı. Newport’a, Rhode Island’a ulaşabildi.Yani
paketleri yerine ulaştırabilmişti.
Su konulu Franklin bildirisinden bir çizim.
1743 yılında Franklin bilimle ilgilenen erkeklere kendi buluşları
hakkında ve teoriler ile bilgilerde yardımcı olmak için Amerikan Felsefe
Derneği’ni kurdu. O elektrik araştırmaları ve diğer bilimsel
araştırmaları ile birlikte hayatının geri kalan kısmı için, siyasetin ve
para kazanmanın onu işgal edeceğini anladı. Franklin enerjilerin
pozitif ve negatif olarak ikiye ayrıldığını fark etti. Ayrıca yıldırımın
elektrikten oluştuğunu keşfetti.Franklin elektrikle ilgili
deneylerinden dolayı yıldırımsavarı buldu.
Müzik çabaları
Franklin, keman ve gitar çalabilen biriydi. Kendi icat ettiği Cam Armonica’yı ve onun birçok geliştirilmiş sürümlerini çalardı.
Satranç
Franklin, satranca büyük ilgi duyan biriydi. Çok iyi bir satranç
oyuncusu idi. Onun satranç oynaması üzerine Amerikan Colombian Dergisi,
Franklin’in ABD’de 2. satranç bilen kişi olduğunu yazmıştı. Franklin’in
ABD’de beğenilen bir satranç oyuncusu olduğu 1999 yılında ortaya
çıkmıştır.
Genel yaşamı
Franklin, 1736 yılında Amerika’nın ilk gönüllü itfaiye şirketlerini
kurdu. Franklin, kamu işleri için gittikçe daha fazla endişe etmeye
başladı. 1743 yılında 4. Akademisi’ni açtı ve 13 Kasım 1749’da akademi
başkanlığına atandı. Franklin, siyasete girmiş ve hızla gelişmişti.
Siyasette hep barışçıl bir tutum içinde olmuştur.
Masonluk yılları
Benjamin Franklin, 1730 yılında Philadelphia’da St. Johns Locası’na
katıldı, 1732’de Pennsylvania Kolonisi Büyük Locası’nın Büyük İkinci
Nazırı oluşundan iki yıl sonra Haziran 1734’te de Pennsylvania Bölge
Büyük Locası’na Büyük Üstat olarak seçildi. 1735-38 yılları arasında
Loca Sekreterliği’ni yürütmüştür.
1734 ve 1735 yıllarında inşa edilen Philadelphia Devlet Başkanlığı ve
Özgürlük Hol’ü Benjamin Franklin’in Büyük Üstatlık dönemine rast
gelmektedir. Benjamin Franklin, 1752 yılında Philadelphia Büyük Loca
binasının inşaatını başlattı ve üç yıl sonra yapının tamamlanmasıyla
1755 yılında, Amerika’daki ilk masonik bina olarak sayılan Philadelphia
Büyük Loca’sının tahsis merasimini düzenledi. Bir dönem Benjamin
Franklin’in oğlu da Büyük Sekreter görevinde bulunmuştur. ABD’de ilk
halk kütüphanesini organize edenlerden biri olarak bilinen Franklin,
aynı zamanda ABD’deki ilk masonik kitabı yayımlayan kişidir.
Ölümü
Franklin, 17 Nisan 1790 tarihinde, 84 yaşında hayatını kaybetti. Onun
cenazesine yaklaşık 20.000 kişi katıldığı söyleniyor. Onun ölümü
Benjamin Franklin of Dr. John Jones ve hesabından aktardığı kitapta
açıklanmıştır:
Ne zaman ağrı ve nefes darlığı başlarsa ve akciğerlerinde bir
imposthume, aniden tüm umut ve gururunu kaybediyordu. Yine de epeyce
gücü vardı; ama solunum organları yavaş yavaş gördüğü baskıya
dayanamadı. 17 Nisan 1790 tarihinde bir gece vakti usulca, Franklin’in
seksen dört yıl ve üç aylık ömrü sona erdi.
Benjamin Franklin’in, Philadelphia’daki mezarı
Franklin miras olarak Boston ve Philadelphia şehirlerine 1000’er
poundluk para bırakmıştı. Ancak ölümünden sonra 200 yıl boyunca bu
paraya herhangi bir şekilde dokunulmamasını ve faizde bekletilmesini
şart koşmuştur. 1990’larda Boston ve Philadelphia için bırakılan para
milyonlarca dolara ulaşmıştır.
Sergiler
“The Princess and the Patriot: Ekaterina Dashkova , Benjamin Franklin
and the Age of Enlightenment” sergisi Şubat 2006’da başlayıp Aralık
2006’da bitti. Benjamin Franklin ve Dashkova yalnızca bir kez, Paris’te
1781 yılında bir araya geldi. Franklin 75 ve Dashkova 37 yaşında idi.
Franklin ve tek kadın Amerikan Felsefi Toplumu’na katılan ilk kadın
olması için Dashkova’yı davet etti. Daha sonra, Dashkova’yı Rus Bilimler
Akademisi’ne ilk üye yaptı.
